Kalenders door alle tijden en culturen.

Babylonie

Kalenders kunnen gebaseerd zijn op de zon, op de maan of op
een combinatie van beide (lunisolar). Aangezien de perioden
van de zon en de maan niet met dezelfde maat kunnen worden
gemeten, zijn de lunisolaire en maankalenders die proberen in
de pas te lopen met de jaargetijden, ingewikkeld en lastig in
het gebruik. Hoewel in het dagelijks leven daarom vaak de
voorkeur wordt gegeven aan zonnekalenders, houden religieuze
organisaties zich vaak aan de maankalender.
De Babylonische kalender van het 3e millennium v. Chr en later
was een pure maankalender.
Elke maand begon met de avond waarop de sikkel van de nieuwe
maan vlak na zonsondergang zichtbaar werd.

Het jaar begon in de periode van de lente-evening en extra
tijd werd ingevoegd als de koning een zodanig 'tekort' in het
jaar bemerkte, dat Nisan meer dan een maand voor de evening
zou komen. Voor de 3de dynastie van Ur (2300-2150 v.Chr) had
elke grote stad van Soemeri‰ haar eigen kalender, maar tijdens
de 3de dynastie werd de kalender van Nippoer als offici‰le
ingevoerd. Sindsdien hadden de namen van de maanden betrekking
op activiteiten die in dat jaargetijde plaatsvonden:

In het begin van het 3de millennium v.Chr werd een
schematische maankalender ingevoerd voor het gebruik in het
dagelijks leven.
Deze was samengesteld uit 365 dagen die samen drie seizoenen
vormden van 4 maanden van 3 weken van 10 dagen plus aan het
eind van elk jaar 5 extra 'epagomenale' (toegevoegde) dagen om
aan de 365 te komen. Deze kalender was onveranderlijk en
daarom zeer geschikt voor het dagelijks leven. De oude
maankalender bleef het godsdienstige leven bepalen, maar liep
als gauw sterk uit de pas met de wereldlijke kalender.
Omstreeks 2500 v. Chr. werd er een regeling ingevoerd om dagen
tussen te voegen die de maankalenders afhankelijk maakte van
de wereldlijke. De nationale Egyptische wereldlijke kalender
is van groot historisch belang. Hij heeft de kalenders van
Perzi‰ in de tijd van de Sassaniden, Armeni‰, Cappadoci‰,
Hellenistiche Griekenland, Rome en van de Franse revolutie
be‹nvloed. Bovendien was hij de standaard astronomische
referentiekalender tot de tijd van Copernicus.

Griekse kalender
De oude Griekse kalender had normaal een lengte van 354 dagen.
Vanwege 11 1/4 dag die nodig waren om met het zonnejaar gelijk
te lopen, werden elke 8 jaar 90 dagen toegevoegd (8*11 1/4).
Deze 90 dagen werden opgesplitst in 3 maanden van 30 dagen. De
cyclus van acht jaar heette octaeris. Na ongeveer 432 v.C.
werd de Griekse kalender gebaseerd op de metonische cyclus,
daarna op de callippictische cyclus.
De Grieken telden naar het vieren van de Olympische Spelen, in
cycli van 4 jaren. sinds 776 v. Chr.

Romeinse kalender
De oude Romeinse kalender bestond waarschijnlijk uit tien
maanden met totaal 304 dagen, beginnend met Martius en 
eindigend met December. 
5 maanden hadden 31 dagen, 4 maanden 30 en 1 maand
van 29 dagen. Het jaar begon op 1 maart.

De grondslag van ons kalendersysteem werd gelegd met de
Juliaanse kalender. In 46 v.C toen Julius Ceasar  Pontifex
maximus werd, was de kalender ontregeld ten aanzien van de
natuur.
Julius Ceasar bracht de Griekse astronoom Sosigines met, die
met behulp van Marcus Fabius de grote kalender hervorming 
voltooiden.
Volgens sommigen werd het jaar 708 van Rome(45 v Chr.) de
wijzigingen doorgevoerd. Dit jaar telde 445 dagen. Het
overschot van 90 dagen werd ingevoegd tussen november en
december,
Deze hervorming hield het volgende in:
1 De equinox viel weer in maart. Na februari werd een
tussenmaand ingelast van 23 dagen ingelast.
Tussen november en december van 46 v. C. werden twee maanden
van 34 en 33 dagen ingevoegd. Daardoor werd dit het laatste
jaar van de grote verwarring en telde 445 dagen.
2 Het maanjaar en de tussenmaanden werden afgeschaft.
3 De lengte van het jaar werd vastgesteld op 365.25dg , 
4 Om de verschillen van deze breuk weg te werken werd elk vier
jaar een schrikkeldag ingevoerd in februari.
5 de vijfde maan werd van quintilius naar Julius.
6 De dagen werden gelijk over de maanden verdeeld. 30 dagen in
de even maanden en 31 in de oneven maanden. Behalve februari
want die had alleen 30 dagen in een schrikkeljaar.
7 Het werd ingevoerd op 1 januari 45 v C.

Caius Julius Ceasar werd  te Rome geboren de 4 ide van maand
quintil (=12 juli 654 Romeinse jaartelling). En ter ere
daarvan gaf Marc-Antoine de naam Juli aan de geboortemaand van
Julius Ceasar.
De pontiffs na Ceasar dood hebben het idee van de
schrikkeljaren verkeerd ge‹nterpreteerd, want ze hielden elk
derde jaar een schrikkeljaar ipv elk vierde jaar en dat
gedurende 36 jaar.
Het systeem werd licht veranderd door Augustus. Die vernoemde
Sextilis naar zichzelf. Hij weigerde echter een kortere maand
te hebben dan Julius en verlengde de maand tot 31 dagen en
verkorte februari naar 28 dagen en 29 in een schrikkeljaar.
Hij verbeterde ook het foutje van de pontifs. Van 8 v.C. tot 8
n.C liet hij drie schrikkeljaren weg. Bovendien bracht hij de
kalender in balans door September en November in te korten tot
30 dagen en Oktober en December te verlengen tot 31 dagen.
Sommige experts denken dat Julius Ceasar dit schema heeft
ingesteld.

Gregoriaans
De Gregoriaanse kalender verfijnde slechts dit systeem en is 
het wijdst verbreide in de wereld. De Gregoriaanse kalender
werd in 1582 tegelijkertijd ingesteld in Frankrijk, Itali‰,
Spanje, Portugal en Luxemburg. 
In Frankrijk werd in de nacht van 9 december 1582 overgegaan
naar de Gregoriaanse kalender. Er volgde dus 20 december.
Binnen twee jaar hadden het merendeel van de katholieke Duitse
staatjes, Belgi‰ en delen van Zwitserland en de republiek der
Nederlanden hem geadopteerd, terwijl Hongarije volgde in 1587.
De rest der Nederlanden, Denemarken en de protestant Duitse
staatjes namen het systeem niet eerder aan dan 1699-1700,
waarbij ze tot 1776 de oude methode volgde om Pasen te
bepalen. In 1752 stelde de Engelse regering de kalender in
voor het Britse rijk. De Engelsen bepaalden dat de dag die op
2 september 1752 volgde 14 september was, zodat een verlies
van 11 dagen ontstond. Alle data die hieraan voorafgingen
werden voorzien van de afkorting O.S Old Style. Bovendien werd
het nieuwjaar verplaatst van 25 maart naar 1 januari (24 maart
1700 werd gevolgd door 25 maart 1701).
In de 19de eeuw drong de Gregoriaanse kalender door buiten
Europa; eerst de koloni‰n; 1873 Japan, 1875 Egypte, 1912
China, 1917 Turkije en 1918 Rusland.


Japanse tijdrekening:
Deze begint 660 v Chr. het jaar waarin de eerste Mikado Sinmu
begon te regeren.

Frans-Republikeinse tijdrekening
Deze begon op 22 september 1792 de stichting van de Franse
republiek en duurde tot 31 december 1805

Afgezien een kleine wijziging, om een foutje te corrigeren, is
de Gregoriaanse kalender, die in 1582 door paus Gregorius werd
ingesteld en nog steeds door ons wordt gebruikt, gelijk aan de
Juliaanse kalender die Julius Ceasar had ingevoerd, omdat de
toen gebruikte kalender volkomen onnauwkeurig was geworden.
Deze kalender was in dat jaar drie maanden achter de
Alexandrijnse astronoom Sosigenes stelde Ceasar  toen voor de
lengte van het jaar op 365 1/4 dag te brengen. Om de
overblijvende kwart dag te verrekenen werd een systeem opgezet
waarin na drie jaren van 365 dagen een jaar van 366 dagen
volgde. Deze extra dag werd ingevoegd 23/2 en 24/2 d.w.z. zes
dagen voor de eerste dag van Maart. De jaren waarin 23
februari twee dagen dekte, werden de bissextiele jaren genoemd
(bis sextus dies)
De Juliaanse kalender was gebaseerd op de zon en had maanden
van 28 tot 31 dagen. De maanden van deze kalender waren gelijk
aan die van de voorafgaande Romeinse kalender:januaris,
februaris, martius, aprilis, maius, junius, quintilius,
sextilius, september, oktober, november, december. Twee
maanden werden later vernoemd naar resp Julius Ceasar en
keizer Augustus.

De Gregoriaanse kalender werd ongeveer 1600 jaar later
ontworpen omdat de fout in de Juliaanse kalender ( 1 1/2 dag
in 200 jaar) in 1592 was opgelopen tot 10 dagen. Ze werd
veroorzaakt doordat Sosigenes een jaar van 
precies 365,25 had aangenomen in plaats van 365,2422 dagen,
een afwijking van ca 11 minuten per jaar. Paus Gregorius
besloot hier iets aan te doen, om te voorkomen dat toekomstige
generaties Pasen, een veranderlijk feestdag, even na kerstmis,
die een vaste datum heeft, zouden vieren. Op 4 oktober 1582
maakte hij bekend dat de volgende dag 15 oktober zou zijn,
zodat 21 maart 1583 precies zou samenvallen met het begin van
de lente. Voorts stelde hij de regel in dat ieder eeuwjaar
geen schrikkeljaar zou zijn behalve wanneer die deelbaar zijn
door 400, waardoor de fout van 11 minuten per jaar vrijwel
geheel werd weggewerkt.
In 400 zitten dus 400*365+97dg=146097 dagen. Dat geeft een
lengte van een jaar van 365.2425 of te wel een afwijking van
0.0003 dagen = 0.072 uur= 4.32 min in 400 jr.
Geleidelijk aan hebben alle volken de Gregoriaanse
tijdrekening overgenomen, hoewel bij sommige tegelijkertijd
nog steeds andere kalenders in gebruik zijn. 
Rusland was het laatste land in Europa dat ertoe overging na
de revolutie van 1917. Het te verrekenen verschil bedroeg toen
reeds 13 dagen; vandaar dat de oktoberrevolutie in november
wordt gevierd.

De nieuwe kalender werd onmiddellijk aangenomen in alle Rooms-
Katholieke landen, maar de rest van de wereld accepteerde het
maar langzaam. Duitsland, Denemarken en Zweden hebben het pas
in 1700 aanvaard.
In Engeland begon het jaar op 25 december, totdat William van
Normandy, na zijn overwinning op Engeland het bevel gaf op het
jaar op 1 januari te laten beginnen, voornamelijk om dat het
de dag van zijn kroning was. Later aanvaardde Engeland 25
maart, de dag die samenviel met de dag waarop de Christenen
van de middeleeuwen het jaar lieten beginnen.
Later bij edict van Constantine werd Pasen het begin van het
jaar. En dat werd als Nieuwjaarsdag beschouwd tot Charles IV
er weer 1 Januari van maakte.
Pas in 1752 werd de Gregoriaanse kalender pas in Brittanni‰
aanvaard, door elf dagen weg te laten en te bepalen dat de dag
na 2 september 1752 zou worden 14 september.  Degene, die 
tegen de be‰indiging van de week van festiviteiten, die ze
gewoonlijk vierden tussen 25 maart en 1 april, waren, kregen
onechte, spottende kado's of brachten schijnbare bezoeken op 1
april, hetgeen tot de 1 april viering heeft geleid.
De landen onder de Grieks-Orthodoxe kerk bleven de Juliaanse
kalender volgen en pas in 1918 aanvaardde Rusland het.

Volgens het concilie van Nicea in 325 :
1 Pasen valt op Zondag.
2 Deze zondag volgt op de 14 dag na de Paschal maan
3 De Paschal maan is de volle maan  waarvan de lunation 14
daarna valt op of het dichtst na de dag van de Vernal Equinox.
4 De Vernal Equinox is vastgesteld als 21 maart
Er werd in voorzien dat als de 14 dag na de Paschal maan op
zondag viel, de volgende zondag moest worden gebruikt,
teneinde het samenvallen van de Joodse Passover te vermijden.

De Juliaanse periode
Dit is een universele en algemene cyclus gebruikt in
chronologieen en is bedacht door de Fransman Joseph Justus
Scaliger in 1582 en was vernoemd naar zijn vader Julius
Scaliger. Een Juliaanse periode bestaat uit 7980 jaar en is
samengesteld uit de zonnecyclus 28 jaar, de Metonisch cyclus
19 jaar en de Romeinse Indictie 15 jaar.
Deze telling wordt ook gebruikt in de astronomie voor het
verschil in grotere tijdbestekken.
Het nulpunt van de Juliaanse periode is 1-1-4713 v.C. 12 uur
wereldtijd = 13 uur MET.
JD0=31-12-1899 0h
1 jan 1900 6 uur G.C.T.= Jan 1d.25
31-12-1899 18 h G.C.T= jan 0d.75

De Romeinse Indictie
Dit is een cyclus ge‹ntroduceerd door Constantine I , de
eerste christelijke Romeinse keizer in verband met commerci‰le
zaken en belastingheffing.
De cyclus begon 1 januari 313 n.C.
De regel om de huidige indictie te vinden is voeg drie toe aan
de datum en deel door 15. De rest is het getal.
Voor 1962 is de Romeinse indictie 15.

Cycli
Zondagsletter
De zondagsletter geeft aan geeft aan wat de eerste dag van het
jaar is. Hiermee kan een jaarkalender worden opgesteld
Als 1 jan valt op dan de zondagsletter:
zondag                             A
maandag                            G
dinsdag                            F
woensdag                           E
donderdag                          D
vrijdag                            C
Zaterdag                           B
Of de letter geeft aan op welke dag de eerste zondag van het
nieuwe jaar valt
A=1 B=2 C=3 D=4 E=5 F=6 G=7 januari

Metonische cyclus
Deze cyclus geeft een verband aan tussen de maankalender en de
zonnekalender.
Het is de basis geweest van de Griekse, Joodse en enkele
andere kalenders.
Deze cyclus van 19 jaar van 12 maanden heeft 7 tussengevoegde
maanden en is vernoemd naar de Griekse astronoom die het
zelfstandig ontdekte, alhoewel men denkt dat de Chinezen al in
2260 v.C. kenden. Meton ontdekte dat 19 zonnejaren precies 235
lunaties is. Hij gebruikte het zonnejaar van 365 1/4 dag en
kwam op 6.939 dagen 18 uur en 235 lunaties was gelijk aan 6939
dagen 16 uur en 31 min.
Hij moest dus 7 maanden tussenvoegen want 19*12=228 maanden.
Sommige autoriteiten voegden de maanden in het 3de, 6de, 8ste,
11de, 14de en 19 jaar van de cyclus. In overeenstemming met
het voorgaande, bevatten de jaren anders dan de genoemde 12
maanden van 29 dagen in afwisseling met 30 dagen, terwijl de 7
genoemde jaren 13 maanden van dezelfde lengte hadden met de
tussenmaand gedurende zes jaar van 30 dagen en gedurende 7
jaar van 29 dagen. De metonisch cyclus begon in het jaar 432
v.C. De maanfasen vallen op dezelfde dag binnen een paar uur.
Als de nieuwe maan data voor een cyclus genoteerd worden, zijn
ze voor de volgende cyclus bekend.

Callippic Cyclus
Callippus, een andere Griekse astronoom verbeterde in 330 v.C.
de metonische cyclus door een cyclus van 76 (4*19). De
Callippic cyclus bevat 19 schrikkeljaren, terwijl de
metonische een wisselend aantal schrikkeljaren bevatte.

Gouden Nummer
De jaren van de Metonische cyclus droegen een nummer van 1 tot
19. Dit nummer gaf dus een deel aan van de cyclus. Het heette
Gouden nummer omdat in de klassieke tijd de maanfase in goud
werd aangebracht op publieke monumenten.
In de huidige tijd dient het slechts om de positie in de
cyclus aan te geven en als hulpmiddel om Pasen te berekenen.
De Griekse filosoof Thales (632-546 v Chr.) kende de oorsprong
al van de maanfasen. Vlak daarna, in 433 v. Chr. ontdekte de
Griek Heton een cyclus van 19 jaar . Elke 19 jaar komen de
maanfasen op dezelfde datum voor. In die 19 jaar is er 235
keer nieuwe Maan.
Deze grote ontdekking werd in steen gegraveerd met gouden
letters, vandaar het Gouden Nummer

De Zonnecyclus.
Deze cyclus is ontworpen om de relatie tussen de dagen van de
week en de dagen van de maand aan te geven. Als er geen
schrikkeljaren zouden zijn zou de zonnecyclus een regelmatig
verband aangeven.Het is het rangnummer in de 28 jarige
zonnecyclus; wordt gebruikt voor het vinden van de dag van de
week (volgens de Juliaanse kalender).

Epakta, de ouderdom van de maan minus een dag, op 1 januari
volgens de Gregoriaanse kerkelijke kalender; wordt gebruikt
voor de berekening van de paasdatum.

Besselse jaar
De Duitse Astronoom Bessel kwam met een begin van het jaar als
de Zon precies op 280ø stond. Dit komt voor 1931 overeen met
1931, jan 1d.333 (civil time at Greenwich) of te wel 1 januari
1931, 7h 43m 68 GCT. Het begin van het volgende Besselse jaar
wordt gevonden door 365.242  er bij te tellen. In 1932 begon
het Besselse jaar dus op 1 januari 1932 1d.564 GCT.
Het is een algemeen gebruik om het begin van een Bessels jaar
aan te duiden met 1931-0, 1932-0 etc.
Het jaar wordt op deze manier gedefinieerd voor het berekenen
en waarnemen van hemellichamen.

Mohammedaanse kalender
In 639 n.Chr beval de kalief Oemar dat voor moslims de
jaartelling zou beginnen op de dag van Mohammed's verhuizing
(Hijara) van Mekka naar Medina (16 juli 622 n/.Chr.). De aldus
in het nieuwe Hijara tijdperk (A.H) berekende jaren waren
maanjaren, bestaande uit 12 maan-maanden, wat neerkomt op een
jaar van ongeveer 354 1/3 dag.

Egyptische kalender
De egyptenaren verdeelden het jaar in 12 maanden van 30 dagen
met 5 extra dagen elke twaalfde maand. Omdat het geen rekening
hield met de kwart dag, liep het ook door de jaren terug in
1460 jaar. Dus 1461 Egyptische jaren komen overeen met 1460
Juliaanse jaren. De Egyptische kalender is heel vaag omdat de
verschillende seizoenen in verschillende maanden vielen.
De telling begon 747 v. Chr.

Hindu kalender
De Hindu Kalender in India is een van de eerste lunisolaire
kalenders. Het jaar is verdeeld in twaalf maanden: Baisakh,
Jeth, Asarh, Sarawan, Bhadon, Asin of Kuar, Kartik, Agham,
Pus, Magh, Phalgun en Chait. Er wordt een maand tussengevoegd
met dezelfde naam als er twee nieuwe manen vallen binnen een
maand, hetgeen ongeveer elke drie jaar gebeurd. Het jaar
begint ongeveer 11 april.

Chinese kalender
Ook dit is een lunisolaire kalender, waarbij het jaar begint
met de eerste nieuwe maand, nadat de Zon in het teken Waterman
is binnengegaan. Het bestaat uit 12 maanden, met een
tussenmaand elke 30 maanden. Elke maand is in drie delen
verdeeld. Het stamt van 2697 v Chr. Het Gregoriaanse
equivalent voor 4647 is 1950 n.Chr.

Joods
Joodse kalender, heeft als beginpunt 7 oktober 3761 v.Chr
(volgens de Juliaanse kalender) als zijnde volgens Joods-
orthodoxe opvattingen het tijdstip van de schepping. De
kalender is zowel maan- als zongebonden en bestaat uit een
jaar van 12 of 13 maanden van 29 of 30 dagen.

De Westers Christelijke kalender
Rond Pasen is de gehele kerkelijke kalender gebouwd.
De lentevasten begint 40 dagen voor Pasen
Palmzondag is de zondag voor Pasen
40 dagen na pasen komt Hemelvaartsdag en 10 dagen later
pinkstermaandag
Het feest van de Heilige Drieeenheid komt op de eerste zondag
na Pinksteren en  Corpus Christi is de donderdag daarna.
Een tweede oude cyclus begint met de advent, heeft zijn
hoogtepunt in Kerstmis en Driekoningen en eindigt tussen 18
januari en 21 februari met de Zondag Septuagesima de
voorbereidingen voor Pasen beginnen. De Vroegere Christelijk
kalender gaf ook de martelaren aan en tevens waren de andere
heiligen daaraan toegevoegd.

Tijdregeling Algemeen
De Prime Meridian Conference vond plaats te Washington in
1884. De aldaar vastgestelde tijdzones zijn daarna in
verschillende landen en gebieden op verschillende tijdstippen
ingevoerd. Om enige aanknopingspunten te hebben, volgt hier
een lijstje van de jaren waarin in Europa de zonetijden werden
ingevoerd:
GMT of MGT       MET                     OET
1880 Engeland    1891 Oostenrijk         1891 Roemeni‰
     Schotland        Hongarije          1893 Bulgarije
1892 Belgi‰           Servi‰             1910 Turkije
1901 Spanje           Tsjechoslowakije   1919 Polen
1911 Frankrijk   1893 Duitsland          
1912 Portugal         Itali‰
                 1894 Denemarken
                      Zwitserland
                 1895 Noorwegen
                      Zweden

Voor 1884 kan in het algemeen gesteld worden dat tijdsmomenten
opgegeven werden in de Plaatselijke Tijd (MPT), meestal van de
desbetreffende hoofdstad.
Op de internationale conferentie in Washington, 1 oktober
1884, werd de Greenwich meridiaan benoemt als de nulmeridiaan.
Uitzonderingen op de tijdregelingen van de Pr. Mer.Conference.
Een aantal landen (gebieden) heeft zich indertijd niet
gehouden aan de vastgestelde zonetijden, welke steeds hele
uren verschillen met de MGT.
Het betrof naast bijv. Venezuela en Nederland met zijn
toenmalige koloni‰n in Oost en West, hoofdzakelijk landen en
eilandengroepen met sterke economische en scheepvaartbelangen.
Meestal werd in zulke gevallen de MPT de hoofdstad als
standaardtijd gebruikt. Wie voor dergelijke gevallen de juiste
tijdsoort nodig heeft, wordt verwezen naar de Nautical Almanac
van het desbetreffende jaar of naar de alfabetische tijd in
deze bijlage. Men vindt dan verschillen met de MGT, die
afwijken van hele uren.
De Nautical Almanac verschijnt jaarlijks voor het volgend
jaar, en de erin vermelde tijdregelingen zijn altijd
bijgewerkt tot 2 jaar voor het jaar van geldigheid; bijv de
Nautical voor 72 (reeds verschenen in 71) zijn de
tijdregelingen bijgewerkt tot 70.
De Nautical geeft geen exacte opgaven van eventueel gebruikte
zomertijden. De  Nautical Almanacs zijn o.a. aanwezig in de
vrij toegangelijke bibliotheek van de Sterrewacht in Utrecht
en kunnen daar worden ingezien.
Overige informatiebronnen zijn :
De Time-Calculator in de ABC-Worlds Airway Guide, Londen; en
Het World Radio/Tv handbook door O.Lund Johansen Ltd, Hellerup
Denemarken, het eerste maandelijks verschijnend, het laatste
jaarlijks.

Zonnetijden:
Overzicht Nederlandse tijdmaten
Voor en tot omstreeks 1846 werd in Nederland toegepast de Ware
Zonnetijd, anders genaamd de Ware Plaatselijke Tijd. Toen werd
er van regeringswege aangedrongen op het gebruik van de
Middelbare Zonnetijd, nader gespecificieerd als Middelbaar
Plaatselijke Tijd (MPT). Voor het omzetten van WPT in MPT dien
de volgende formule: WPT=MPT-E (=tijdsvereffening). 
De gemiddelde waarde van E in een jaar :
Maand      datum       E           datum       E
Januari    1           + 3 min     15          + 9 min
Februari   1           +14 min     15          +14 min     
Maart      1           +13 min     15          + 9 min
April      1           + 4 min     15            0 min
Mei        1           - 3 min     15          - 4 min
Juni       1           - 2 min     15            0 min
Juli       1           + 3 min     15          + 6 min
Augustus   1           + 6 min     15          + 4 min
September  1             0 min     15          - 5 min
Oktober    1           -10 min     15          -14 min
November   1           -16 min     15          -15 min
December   1           -11 min     15          - 5 min
December   24            0 min

Zomertijdregeling:
Als de zomertijd ingaat om 2.00 dan wordt de klok gezet op
3.00. Als de zomertijd eindigt om 3.00 dan wordt de klok
teruggezet op 2.00. In 1916 was er geen regeling. In 1917
moest in ambtelijke stukken vermeld worden "Zomertijd"
Tijdens de Duitse bezetting werd het eerste uur aangegeven
door 2 A 15 minuten en het tweede door 2 B 15 minuten.
Ten aanzien van 1945 moeten we wel aannemen dat toen de
zomertijd ophield de oude regeling heeft gegolden. d.w.z. de
aanduiding "Zomertijd".
Voor 1977 en latere jaren is voor het laatste uur van de
zomertijd de regeling getroffen, dat een tijdsaanwijzing in
enig ambtelijk geschrift moet aangeven dat het de Midden
Europese Zomertijd betreft.
1977 van 3 april 2.00 tot 25 september 3.00

De kalenders die sinds de oertijden gebruikt zijn, zijn in
volgorde:
De kalender NUMA
De Juliaanse kalender
De Gregoriaanse kalender
De Republiekeinse kalender
De Gregoriaanse kalender

Hoe meten we de tijd?
Door de dagen te tellen. De teller is de zon, die elke dag
opkomt en weer ondergaat. De menhirs, een obelisk, die de
schaduw van de zon gebruikte om de dagen op een wijzerplaat
weer te geven. Zo werden de zonnewijzers al gebruikt zo'n 1500
v.Chr. We moeten wachten tot in het begin van de XVIe eeuw
voordat er een mechanisch horloge verschijnt met een afwijking
van zo'n 15 minuten per dag. De datering per jaar verschijnt
bij de eerste monumenten van de Koning Hittites, 3315 v Chr.
De tekst op de piramide wijst op een periode van 360 dagen
verdeelt in 12 maanden van 30 dagen. De maanden van de
Egyptenaren kwamen niet overeen met de natuurlijke seizoenen,
noch met de overstromingen van de Nijl.
1e seizoen:      Akhet: juli tot october
2e seizoen:      Pert: november tot februari
3e seizoen:      Shemou: maart tot Juni
Teneinde naar het werkelijk zonnejaar te komen, telden de
Egyptenaren 5 dagen aan het maanjaar toe. De eerste dag van
het jaar kwam overeen met de de heliakale opkomst van Sothis (
de ster Sirius) en het begin van wassen van de Nijl.
Alle volken hebben hun kalenders gebaseerd op een markant
moment in hun geschiedenis.
Grieken: sinds de eerste Olympiade 776 jaar v. CHr.
Rome: het stichten van de Stad door Romulus
Katholieken: de geboorte van Christus
Het christentijdperk is begonnen met het jaar 1. Er is geen
jaar 0.